Τι είναι;

Η δυσκοιλιότητα είναι ένα πρόβλημα που σχετίζεται με δυσκολία στις κενώσεις. Συνήθως, χαρακτηρίζεται από λιγότερες από τρεις κενώσεις την εβδομάδα ή δυσκολία κατά την κένωση. Συχνά προκαλείται από ανεπαρκή πρόσληψη φυτικών ινών, υγρών ή από έλλειψη σωματικής άσκησης. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να οφείλεται σε υποκείμενα ιατρικά προβλήματα ή στη χρήση συγκεκριμένων φαρμάκων. Η αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας γίνεται συνήθως με αλλαγές στη διατροφή και τον τρόπο ζωής ή με τη χρήση μη συνταγογραφούμενων σκευασμάτων. Η χρόνια δυσκοιλιότητα, δηλαδή η δυσκοιλιότητα που επιμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα, ενδέχεται να σχετίζεται με κάποια άλλη πάθηση, η οποία χρειάζεται να διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί κατάλληλα.

Συμπτώματα:

• Λιγότερες από τρεις κενώσεις την εβδομάδα.
• Κόπρανα σκληρά, ξηρά ή με μορφή σβώλων.
• Ζόρισμα ή πόνος κατά την προσπάθεια κένωσης.
• Αίσθηση ότι δεν έχει αποβληθεί όλο το περιεχόμενο του εντέρου.
• Αίσθηση απόφραξης στο ορθό.

Η χρόνια δυσκοιλιότητα ορίζεται ως η παρουσία δύο ή περισσότερων από τα παραπάνω συμπτώματα για διάστημα τουλάχιστον τριών μηνών.

Αιτίες που Σχετίζονται με τον Τρόπο Ζωής:

• Μειωμένη κατανάλωση υγρών.
• Μειωμένη κατανάλωση φυτικών ινών.
• Μειωμένη άσκηση.
• Αποφυγή κενώσεων όταν υπάρχει ανάγκη.

Φάρμακα

Η δυσκοιλιότητα μπορεί να είναι παρενέργεια ορισμένων φαρμάκων, ιδιαίτερα των οπιούχων αναλγητικών. Άλλα φάρμακα που ενδέχεται να προκαλέσουν δυσκοιλιότητα είναι εκείνα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση:

• Πόνου
• Υπέρτασης
• Επιληψίας
• Κατάθλιψης
• Νευρολογικών διαταραχών
• Αλλεργιών

Αποφράξεις στο παχύ έντερο ή στο ορθό

Βλάβες ή αλλαγές στους ιστούς του παχέος εντέρου ή του ορθού μπορεί να εμποδίσουν τη διέλευση των κοπράνων. Επιπλέον, όγκοι στο παχύ έντερο, στο ορθό ή σε γειτονικές περιοχές μπορεί να προκαλέσουν μηχανική απόφραξη.

Άλλοι Παράγοντες

Διάφορες παθήσεις μπορεί να επηρεάσουν τους μύες, τα νεύρα ή τις ορμόνες που εμπλέκονται στην κινητικότητα του εντέρου. Η χρόνια δυσκοιλιότητα μπορεί να σχετίζεται με:

• Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
• Σακχαρώδη διαβήτη
• Σκλήρυνση κατά πλάκας
• Νευρολογικές βλάβες ή δυσλειτουργία
• Υπερθυρεοειδισμό (υπερδραστήριος θυρεοειδής)
• Νόσο του Πάρκινσον
• Εγκυμοσύνη

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η αιτία της χρόνιας δυσκοιλιότητας δεν μπορεί να εντοπιστεί.

Επιπλοκές

Η χρόνια δυσκοιλιότητα μπορεί να οδηγήσει σε διάφορες επιπλοκές, όπως:

• Αιμορροΐδες
• Ραγάδες πρωκτού
• Ενσφήνωση κοπράνων
• Ορθοκήλη

Πρόληψη

Ακολουθώντας κάποιες απλές συνήθειες, μπορείς να προλάβεις την εμφάνιση δυσκοιλιότητας:

• Κατανάλωσε πλούσιες σε φυτικές ίνες τροφές, όπως λαχανικά, φρούτα, όσπρια και προϊόντα ολικής άλεσης.
• Περιόρισε τροφές με χαμηλή περιεκτικότητα σε ίνες, όπως τα επεξεργασμένα τρόφιμα, τα γαλακτοκομικά και το κόκκινο κρέας.
• Πίνε άφθονα υγρά, κυρίως νερό.
• Να είσαι σωματικά δραστήριος και να ασκείσαι τακτικά.
• Μην αγνοείς την ανάγκη για κένωση όταν αυτή εμφανίζεται.
• Καθιέρωσε ένα σταθερό πρόγραμμα για την τουαλέτα, ιδανικά μετά από κάποιο γεύμα.

Ο ρόλος των φυτικών ινών;

Αυξάνει τον όγκο των κοπράνων, η φυτική ίνα και οι τροφές που την περιέχουν προσφέρουν και άλλες πεπτικές ωφέλειες:

• Υποστηρίζουν το μικροβίωμα: δηλαδή τη φυσιολογική ισορροπία των «καλών» βακτηρίων στο πεπτικό σύστημα.
• Βοηθούν στην κινητικότητα του εντέρου: δηλαδή τον σωστό συντονισμό των μυϊκών συσπάσεων στο έντερο που προωθούν το περιεχόμενο της πέψης κατά μήκος του πεπτικού σωλήνα.

Τροφές Πλούσιες σε Φυτικές Ίνες

Υπάρχουν δύο τύποι φυτικών ινών στις τροφές: οι διαλυτές και οι αδιάλυτες ίνες. Οι τροφές που περιέχουν έναν ή και τους δύο τύπους μπορούν να βοηθήσουν τόσο στην περιστασιακή όσο και στη χρόνια δυσκοιλιότητα.

Αδιάλυτες Ίνες

Είναι το τμήμα των τροφών που δεν διασπάται από τον οργανισμό κατά την πέψη και αποβάλλεται σχεδόν αναλλοίωτο.

Τροφές πλούσιες σε αδιάλυτες ίνες είναι:

• Οι φλούδες και οι σπόροι φρούτων και λαχανικών
• Το ποπ κορν
• Τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά
• Οι ξηροί καρποί
• Τα αποξηραμένα φρούτα

Διαλυτές Ίνες

Οι διαλυτές ίνες, από την άλλη πλευρά, είναι ίνες που διαλύονται στο νερό. Όταν έρχονται σε επαφή με το νερό στο πεπτικό σύστημα, σχηματίζουν ένα πηκτό τζελ που αυξάνει τον όγκο των κοπράνων. Το τζελ αυτό λειτουργεί επίσης ως φυσικό μαλακτικό, διευκολύνοντας την κένωση και μειώνοντας τη δυσφορία.

Τροφές πλούσιες σε διαλυτές ίνες είναι:

• Τα δημητριακά ολικής άλεσης
• Τα μήλα
• Οι μπανάνες
• Τα μαγειρεμένα λαχανικά
• Η βρώμη

Ορισμένες τροφές περιέχουν και τους δύο τύπους ινών. Για παράδειγμα, οι πατάτες και τα μήλα έχουν διαλυτές ίνες στο εσωτερικό τους, ενώ η φλούδα τους περιέχει αδιάλυτες ίνες.

Υπάρχουν τροφές που σε βοηθούν να πας άμεσα στην τουαλέτα;

Τα δαμάσκηνα και ο χυμός δαμάσκηνου έχουν δικαίως αποκτήσει φήμη ως φυσικά καθαρτικά, χάρη σε ένα μοναδικό συστατικό.

Εκτός από την περιεκτικότητά τους σε φυτικές ίνες, περιέχουν και σορβιτόλη, μία φυσικά απαντώμενη αλκοόλη σακχάρου. Η σορβιτόλη δεν απορροφάται από το πεπτικό σύστημα και, όταν φτάνει στο παχύ έντερο, ο οργανισμός προσπαθεί να την αποβάλει, κάτι που συχνά προκαλεί κένωση.

Ο χυμός μήλου περιέχει επίσης σορβιτόλη, αλλά σε μικρότερες ποσότητες. Για όσους δεν προτιμούν τα δαμάσκηνα, ο χυμός μήλου μπορεί να αποτελέσει εναλλακτική λύση.

Τι άλλο βοηθά στη δυσκοιλιότητα; Φυσικά καθαρτικά, νερό και άλλα

Ζεστά ροφήματα

Η κατανάλωση ζεστών ροφημάτων, ειδικά με καφεΐνη όπως ο καφές ή το μαύρο τσάι, μπορεί να βοηθήσει στην κινητικότητα του εντέρου. Η θερμοκρασία του ροφήματος και η διεγερτική δράση της καφεΐνης μπορούν να προκαλέσουν αφόδευση πιο άμεσα.

Προσοχή στα φυσικά καθαρτικά

Συμπληρώματα με ψύλλιο (psyllium) ή guar gum, όταν χρησιμοποιούνται περιστασιακά και σύμφωνα με τις οδηγίες, είναι ασφαλή για τους περισσότερους. Ωστόσο, καλό είναι να αποφεύγονται φυτικά χάπια, σκόνες ή «καθαρτικά τσάγια» χωρίς ιατρική καθοδήγηση, καθώς:

• Δεν είναι πάντα καλά μελετημένα ή ελεγχόμενα
• Μπορεί να προκαλέσουν διάρροια, πόνο, φούσκωμα ή σοβαρότερες πεπτικές διαταραχές

Πίνε περισσότερο νερό

Η επαρκής ενυδάτωση είναι καθοριστική για τη σωστή λειτουργία των ινών. Το παχύ έντερο απορροφά νερό από τα κόπρανα. Αν είσαι αφυδατωμένος (λόγω άσκησης, ζέστης ή έλλειψης πρόσληψης υγρών), τα κόπρανα γίνονται σκληρά και ξηρά, και δυσκολεύουν την κένωση. Όσο αυξάνεις τις φυτικές ίνες, πρέπει ταυτόχρονα να αυξήσεις και την κατανάλωση νερού.

Η άσκηση βοηθά τη δυσκοιλιότητα;

Ναι. Η σωματική δραστηριότητα είναι απαραίτητη. Ακόμα κι αν αισθάνεσαι φούσκωμα ή δυσφορία, το να κινηθείς θα βοηθήσει το έντερό σου να κινηθεί. Ένας απλός περίπατος μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά.

Τροφές που πρέπει να αποφεύγεις όταν έχεις δυσκοιλιότητα

Τροφές πλούσιες σε λιπαρά όπως λάδια, βούτυρο και τηγανητά  μπορούν να επιδεινώσουν τη δυσκοιλιότητα.

Συγκεκριμένα:

• Τηγανητά
• Επεξεργασμένα κρέατα
• Τυποποιημένα γλυκά
• Τυριά

Αυτές οι τροφές:

• Είναι δύσκολες στην πέψη
• Έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες
• Καθυστερούν την κινητικότητα του εντέρου

Συμπέρασμα

Η δυσκοιλιότητα είναι μια συχνή κατάσταση που μπορεί να οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, αλλά η διατροφή και ο τρόπος ζωής παίζουν καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη και αντιμετώπισή της. Η αύξηση της πρόσληψης φυτικών ινών, η επαρκής ενυδάτωση, η τακτική σωματική δραστηριότητα και η αποφυγή λιπαρών και επεξεργασμένων τροφών μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά τη λειτουργία του εντέρου. Ορισμένες τροφές, όπως τα δαμάσκηνα και τα ζεστά ροφήματα με καφεΐνη, μπορούν να βοηθήσουν στην ταχύτερη ανακούφιση της δυσκοιλιότητας. Τέλος, η χρήση φυσικών καθαρτικών πρέπει να γίνεται με προσοχή και πάντα υπό ιατρική καθοδήγηση, ειδικά σε περιπτώσεις χρόνιας δυσκοιλιότητας.

Βιβλιογραφία:

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/constipation/symptoms-causes/syc-20354253

https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/foods-for-constipation